Miras, mirasbırakan vefat ettikten sonra kendiliğinden mirasçılara geçer. Ancak bazı durumlarda mirasçılar mirası istemeyerek sorumluluklardan da kurtulabilirler. Hukukumuzda mirasçıların tereke ve onun borçlarından kurtulabilmek için yapabilecekleri 2 yöntem vardır. Bunlar:
- Mirasın Reddi
- Mirastan Feragat Sözleşmesi
Bugünkü yazımızda mirastan feragat sözleşmesinin nasıl yapılması gerektiğini anlatacağız.
Mirastan Feragat Nedir?
TMK 528. Maddesinde mirastan feragat işleminin nasıl yapılacağı açıklanmıştır.
“Mirasbırakan, bir mirasçısı ile karşılıksız veya bir karşılık sağlanarak mirastan feragat sözleşmesi yapabilir.
Feragat eden, mirasçılık sıfatını kaybeder.
Bir karşılık sağlanarak mirastan feragat, sözleşmede aksi öngörülmedikçe feragat edenin altsoyu için de sonuç doğurur.”
Mirastan feragat, miras sözleşmesi şeklinde yapılır. Miras sözleşmesi resmi şekil şartına tabidir ve noter huzurunda yapılmalıdır.
Mirastan feragat, mirasın reddi gibi tek taraflı hukuki işlem değildir. Mirasbırakan sağ iken müstakbel mirasçı ve mirasbırakan arasında gerçekleştirilen bir sözleşmedir.
Ayrıca mirastan feragat etme hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardandır. Bundan dolayı tarafların bizzat Noter huzurunda bulunması gerekir. Yani taraflar temsilci aracılığıyla mirastan feragat sözleşmesi yapamazlar.
Mirastan Feragat Sözleşmesinin Türleri
Mirasbırakan ve mirastan feragat eden iki farklı şekilde bu işlemi gerçekleştirebilirler.
- İvazlı Mirastan Feragat Sözleşmesi
Mirastan feragat eden bu işlemi bir menfaat karşılığında yapmışsa bu durumda ivazlı mirastan feragat sözleşmesi yapılmış olur. Buradaki menfaat genellikle maddi değeri olan bir malvarlığıdır. Yani mirasçı bir karşılık alarak mirastan vazgeçmiştir. Burada mirasbırakan bir borç altına girmektedir.
- İvazsız Mirastan Feragat Sözleşmesi
Eğer mirasçı feragat işleminin karşılığında bir menfaat elde etmemişse bu durumda mirastan ivazsız feragat söz konusu olur. Burada mirasbırakan sadece feragat beyanını kabul eder, borç altına girmez.
Mirastan Feragatin Sonuçları
Mirastan feragatin ilk ve en önemli sonucu feragat eden mirasçının miras payı üzerinde hak iddia edememesidir.
Burada feragatin mirasçının alt soyunu bağlayıp bağlamayacağı sorusu akla gelir. Bu sorunun cevabını için feragat sözleşmesinin türü önem kazanır.
Eğer mirasçı bir karşılık elde ederek ivazlı feragat etmişse bu feragat mirasçının alt soyunu da bağlar. Yani mirasçının alt soyu da mirasbırakanın mirasçısı olma hakkını kaybeder.
Ancak mirasçı mirastan ivazsız feragat etmişse bu feragat ancak mirasçının kendisini etkiler. Yani mirasçının alt soyu, mirasbırakanın mirasçısı olmaya devam eder.
Mirastan Feragat Edenin Tereke Alacaklılarına Karşı Sorumluluğu
TMK madde 530’da mirastan feragat eden ve mirasçılarının tereke alacaklılarına karşı sorumluluğu hüküm altına alınmıştır. Buna göre:
“Mirasın açılması anında tereke, borçları karşılayamıyorsa ve borçlar mirasçılar tarafından da ödenmiyorsa, feragat eden ve mirasçıları, alacaklılara karşı feragat için ölümünden önceki beş yıl içinde mirasbırakandan almış oldukları karşılıktan, mirasın açılması anındaki zenginleşmeleri tutarında sorumludurlar.”
Kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere sadece ivazlı feragat sözleşmesi ile mirastan feragat eden mirasçının tereke alacaklılarına karşı sorumluluğu bulunmaktadır.
Ancak kanun koyucu bu sorumluluğu da süre bakımından sınırlamış ve feragat eden mirasçıyı mirasbırakanın ölümünden önceki 5 yıl içinde feragat için alınan karşılık sebebiyle zenginleşmesi tutarında sorumlu tutmuştur.
Mirastan Feragat Sözleşmesinin İptali Davası
TMK madde 529’a göre feragat sözleşmesi belirli durumlarda hükümden düşebilir:
“Mirastan feragat sözleşmesi belli bir kişi lehine yapılmış olup bu kişinin herhangi bir sebeple mirasçı olamaması hâlinde, feragat hükümden düşer.
Mirastan feragat sözleşmesi belli bir kişi lehine yapılmamışsa, en yakın ortak kökün altsoyu lehine yapılmış sayılır ve bunların herhangi bir sebeple mirasçı olamaması hâlinde, feragat yine hükümden düşer.”
Yani feragat sözleşmesi yapılırken kimin lehine yapıldığı belirtilmişse ve bu kişi ileride mirasçılık sıfatını kazanamazsa feragat sözleşmesi geçersiz hale gelir.
Yine feragat sözleşmesi yapılırken kimin lehine yapıldığı belirtilmemişse en yakın ortak kökün altsoyu lehine yapıldığı kabul edilir ve bu kişi de mirasçılık sıfatını kazanamazsa feragat sözleşmesi hükümden düşecektir.
Mirastan feragat sözleşmesi, hukuka veya ahlaka aykırılık, irade sakatlığı, ehliyet yoksunluğu gibi sebeplerden dolayı iptal edilebilir. Mirastan feragat sözleşmesinin bu gibi sebeplerle iptal edilebilmesi için iptal davası açılması gerekir.
İptal davası iptali gerektirecek sebebin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır. Bu bir yıllık süre hak düşürücü süre olup hakim tarafından re’sen dikkate alınacaktır.
Mirastan feragat sözleşmesinin iptali davası mirasbırakanın son yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesinde açılacaktır.